*voorbeeld “Groenplan Izegem”
In een tijdperk waarin technologie en samenwerking steeds belangrijker worden voor het vormgeven van het beleid en efficiënt beheer, komt de rol van open source-initiatieven naar voren als een krachtig instrument voor planning en participatie.
Als we kijken naar de fundamenten van open source zien we:
transparantie
gemeenschapsgerichte ontwikkeling
vrije toegang tot technologische middelen
De combinatie van deze drie pijlers zorgt niet alleen voor technologische vooruitgang, maar ook voor democratisering van kennis en empowerment van gemeenschappen. Open source biedt een unieke kans om de betrokkenheid van burgers te vergroten, creatieve oplossingen te stimuleren en duurzame strategieën te ontwikkelen die afgestemd zijn op de behoeften van de gemeenschap.
Dit artikel verkent de mogelijke rol van open source in de opmaak van beleids- en beheerplannen.
Wat is open source?
Open source is een systeem waarbij gebruikers zelf data genereren en onderhouden. Bekende voorbeelden hiervan zijn Wikipedia en OpenStreetMap. Een ander voorbeeld is Waarnemingen.be, waar gebruikers waarnemingen van fauna en flora kunnen invoeren.
Hoe kan deze data beleids- en beheerplannen vormgeven?
Het gebruik van open source data heeft vele voordelen. Deze data kan worden gebruikt door overheden, natuurorganisaties en andere belanghebbenden om beleids- en beheerplannen op te maken of te verbeteren. Enerzijds biedt het nauwkeurige en actuele informatie, een overvloed aan gegevens en de mogelijkheid om patronen te identificeren. Terwijl het anderzijds de betrokkenheid vergroot en een toegankelijk platform creëert dat burgerparticipatie bevordert.
Accurate en actuele informatie
Deze open source-platforms verzamelen data van gebruikers over een breed scala aan onderwerpen, van geografische informatie tot waarnemingen van fauna en flora. Deze informatie is vaak actueel en nauwkeurig omdat het voortdurend wordt bijgewerkt door een gemeenschap van enthousiaste gebruikers.
Grote hoeveelheid gegevens
Door de deelname van een grote en diverse groep gebruikers, bieden open source-systemen toegang tot een enorme hoeveelheid gegevens. Deze omvangrijke datasets kunnen een breed scala aan aspecten van het milieu, de samenleving en andere relevante gebieden bestrijken, waardoor een diepgaande analyse mogelijk wordt.
Inzicht in trends en patronen
Door de data te analyseren die worden gegenereerd, kunnen overheden en andere belanghebbenden trends en patronen identificeren in verschillende aspecten van het milieu, de biodiversiteit, het verkeer, enzovoort. Deze inzichten kunnen waardevol zijn bij het nemen van beslissingen en het ontwikkelen van beleids- en beheerplannen.
Burgerparticipatie
Door burgers actief te betrekken bij het verzamelen van data en informatie, stimuleren open source-platforms een gevoel van betrokkenheid en eigenaarschap onder de gemeenschap.
Dit betekent dat inwoners direct kunnen bijdragen aan het verbeteren van de leefbaarheid van hun omgeving door simpelweg informatie toe te voegen aan een digitaal platform. Door gebruik te maken van de lokale kennis van de inwoners, kan de overheid beter inzicht krijgen in de behoeften van de gemeenschap en gerichte acties ondernemen om de dienstverlening te verbeteren. Dit kan leiden tot een groter draagvlak voor beleids- en beheermaatregelen die gebaseerd zijn op deze data.
Tips om aan de slag te gaan met open source platformen
Een effectieve strategie voor overheidsinstanties kan zijn om een geoloket te openen en hun inwoners uit te nodigen om de gemeenschap in kaart te brengen, bijvoorbeeld door groenvoorzieningen en straatmeubilair te inventariseren.
Stel je voor dat bewoners de optie hebben om details toe te voegen over vuilnisbakken, inclusief hoe vaak ze vol zijn. Dankzij deze gegevens kunnen overheidsinstanties het vuilnisophaalbeleid efficiënter ontwikkelen, zonder dat dit veel geld kost of veel arbeid vergt. Op dezelfde manier kunnen straatbomen worden geïnventariseerd, inclusief wetenschappelijke namen en mogelijke beheermaatregelen. Dit illustreert de kracht van open source door de gemeenschap rechtstreeks te betrekken bij het verzamelen en delen van waardevolle informatie over hun omgeving. Het resultaat is een win-win situatie waarbij zowel de overheid als de gemeenschap profiteren van een gedeelde inspanning om de leefbaarheid van de omgeving te verbeteren.
Er zijn enkele belangrijke overwegingen om een geslaagde open source methode te ontwikkelen. Bij het opzetten van een geoloket is het cruciaal om een eenvoudige maar duidelijke interface te bieden, zodat gebruikers gemakkelijk kunnen navigeren en informatie kunnen toevoegen. Daarnaast is het essentieel om te bepalen welke gegevens moeten worden vastgelegd om een volledig beeld te krijgen. Het kan ook nuttig zijn om informatie toe te voegen over de beheerders van de geïnventariseerde elementen, waardoor ook private elementen kunnen worden opgenomen zonder dat ze expliciet in een beheerplan worden opgenomen.
Een goed voorbeeld hiervan vinden we in New York, waar de bomenkaart niet alleen informatie biedt over de locatie van bomen, maar ook over ecosysteemdiensten, zoals de capaciteit van bomen om regenwater vast te houden. Deze gegevens zijn van belang voor het begrijpen van de maatschappelijke kosten en het optimaliseren van beheerplannen.
De kracht van de burgers:
Betrokken vrijwilligers brengen vaak een verrassende hoeveelheid expertise met zich mee, wat de kwaliteit van de verzamelde gegevens ten goede komt. Neem bijvoorbeeld de populariteit van open source platforms zoals OpenStreetMap, Wikipedia en Waarnemingen.be. Deze platforms herbergen een overvloed aan gedetailleerde en professionele data. Bovendien beschikken ze over een ingebouwd controlesysteem waarbij gebruikers de rol van beheerder kunnen vervullen. Dit is gunstig omdat het een mechanisme biedt voor kwaliteitsborging en controle binnen het open source platform. Wanneer gebruikers de rol van beheerder op zich kunnen nemen, kunnen ze verantwoordelijkheid nemen voor het controleren en bijwerken van de gegevens die op het platform worden gepresenteerd. Dit helpt bij het handhaven van de nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en volledigheid van de verzamelde data. Bovendien stimuleert het systeem van gebruikersbeheer een gevoel van gemeenschapsverantwoordelijkheid, waardoor de betrokkenheid en participatie van de gebruikers wordt vergroot.
Het resultaat is een dynamisch en zelfregulerend ecosysteem van data-uitwisseling en samenwerking, wat uiteindelijk leidt tot een verbeterde kwaliteit en relevantie van de informatie die op het platform beschikbaar is. Het kan waardevol zijn om data-invoerders te belonen met bijvoorbeeld een gebruikersnaamvermelding, medailles en toegang tot een forum.
Zijn er risico’s?
Hoewel open source projecten vele voordelen bieden, zijn er ook enkele risico's waarmee rekening moet worden gehouden. Een van de belangrijkste risico's is vandalisme, waarbij individuen bewust onjuiste informatie plaatsen of bestaande informatie verwijderen. Dit kan de kwaliteit en betrouwbaarheid van de gegevens op open source platforms aantasten.
Naast vandalisme kunnen er andere risico's zijn:
Beveiligingsrisico's: open source software kan kwetsbaar zijn voor beveiligingslekken, vooral als het niet regelmatig wordt bijgewerkt en onderhouden.
Afhankelijkheid van gemeenschap: Het succes en de stabiliteit van open source projecten zijn sterk afhankelijk van de betrokkenheid en inzet van de gemeenschap. Als de gemeenschap afneemt, kan dit de ontwikkeling en ondersteuning van het project in gevaar brengen.
Intellectueel eigendom: Er kunnen juridische kwesties ontstaan rondom het intellectuele eigendom van bijdragen aan open source projecten, vooral als er geen duidelijke richtlijnen zijn over auteursrechten en licenties.
Het is belangrijk voor open source projecten om adequate maatregelen te nemen om deze risico's te beheersen, zoals het implementeren van controle- en beveiligingsmechanismen, het aanmoedigen van gemeenschapsbetrokkenheid en het vaststellen van duidelijke richtlijnen voor het gebruik en de bijdrage aan het project. Wikipedia blokkeert gebruikers bijvoorbeeld aan de hand van hun IP-adres.
Waarom dus open source?
In essentie biedt het benutten van open source data een veelbelovend pad naar efficiënter en effectiever overheidsbeleid. Door de bijdragen van vrijwilligers en de opkomende gemeenschap kunnen we een veel completer beeld krijgen van onze leefomgeving. Deze inclusieve aanpak maakt het mogelijk om beheermaatregelen te nemen die nauwkeurig zijn afgestemd op lokale behoeften en omstandigheden.
Het inventariseren van al het openbaar groen is slechts een van de vele voorbeelden waarbij open source data een cruciale rol kan spelen in het verbeteren van onze leefomgeving. Met elke bijdrage wordt niet alleen de kwaliteit van de gegevens verbeterd, maar ook de betrokkenheid van burgers vergroot. Het is een gezamenlijke inspanning die laat zien hoe technologie en samenwerking kunnen samenkomen om tastbare veranderingen in onze samenleving teweeg te brengen.
Wie zijn wij?
Tristan Coens
Tristan, mede-oprichter van Making Space, brengt een schat aan ervaring met zich mee als groendeskundige en landschapsarchitect bij de stad Izegem. Zijn betrokkenheid bij de ontwikkeling van de groenvisie en het herontwerpen van de publieke ruimte getuigen van zijn expertise in duurzaam groen en innovatieve vormgeving. Tristan staat bekend om zijn respectvolle benadering van natuurlijke omgevingen en heeft ruime ervaring in het creëren van duurzame speelweefsels en speelnatuur. Zijn talent ligt ook in het naadloos integreren van natuurlijke elementen in ontmoetingsruimtes.
Eline Charles
Eline Charles is een mede-oprichter van Making Space en heeft zich gespecialiseerd in effectieve communicatie, participatieve trajecten en co-creatie. Haar kracht ligt in het helder overbrengen van complexe concepten en het ontwerpen van toegankelijke en realistische participatieve trajecten. Ze zorgt voor inclusie en betrokkenheid van alle belanghebbenden, en streeft naar gezamenlijk gedragen oplossingen die de maatschappij ten goede komen.